مقدمه :

          چهارشنبه سوری یک سنت ملی و باستانی می باشد که دارای ادبیات فولکلوریک شامل مضامین آموزشی در قالب فرد و اجتماع است . آنچه این سنت را در آخرین روزهای سال زیبا و دلنشین می کند ایجاد همبستگی و یکدلی و یکرنگی ایرانیان به سمت و سوی یک انگیزه مشترک است و انیچنین است که ما را از اقوام و نژادهای دیگر جدا کرده ونام ایرانی بر ما نهاده اند ..

دانستن آغاز پیدایش آداب و رسوم اقوام و مسیر طی شده آن در طول تاریخ و هجوم فرهنگها و آداب و رسوم اقوام بیگانه ، یا حمله اقوام مختلف و یا منسوخ شدن و فراموش شدن در طی سالهای گذشته جهت مطالعه یک اسطوره و یادگار تاریخی ، قابل مطالعه ، تفکر و نیازمند توجه و پیگیری است .

اینکه یک سنت باستانی مثل چهارشنبه سوری پس از طی سالهای متمادی تبدیل به یک سری اعمال خطرناک و مخاطره آمیز شده است قابل تعمق و تامل است .

در فرهنگ نوروزی چهارشنبه آخر هر سال که به چهارشنبه سوری معروف است جایگاه ویژه ای دارد در این شب همه باید بکوشند در شبی که طلیعه نوروز تلقی می شود سر و وضع خود را نو کرده و با دود آتشهایی که به هوا می رود هرچه را که کهنه است به دور می ریزند .در ایران باستان جشن سوری رایج بوده است ودر دوره اسلامی چهارشنبه را به آن افزوده اند .

برپایی آتش در این روز نوعی گرم کردن جهان و زدودن سرما و پژمردگی از تن بوده است . چهارشنبه بودنش شاید معرف 4 فصل است .سوری به معنای سرخ است و جادوی گرم شدن هوا .

آئین های چهارشنبه سوری یا شب چهار شنبه آخر سال در 2 قسم است :

یک قسمت از آن عمومی و مشترک در میان تمامی مردم ایران است و قسمت دیگر آئین های مخصوصی است که در یکی دو قرن اخیر مردم آنها را بنیاد نهاده اند .

ازجمله چیزهایی که حتما باید د رشب چهارشنبه سوری بخرند آئینه است که مظهر صمیمیت و یکرنگی است و دیگری کوزه که جای آب است ، آب مظهرپاکی است و بعد اسپند برای دفع چشم زخم .

آتش افروزی بزرگترین سنت در جشن چهارشنبه سوری است در غروب آفتاب گبه های هیزم را روی هم می گذارند دوره هم جمع می شوند خورشید که فرو رفت توده های هیزم به آتش کشیده می شوند گویی می خواهند آتش فروزنده را جانشین خورشید تابنده کنند.

بلاگردانی در این جشن با کوزه شکستن واسپند دود کردن انجام می شود . ایرانیان که جشن نوروزیشان به هنگام نوکردن همه مظاهر زندگی د رمسیر نو شدن طبیعت است چهارشنبه سوری را فرصتی می شمارد تا قضا و بلا را از خود دور کنند با آتش و آب . بوی خاص اسپند ،خاصیت شدید گندزدایی دارد و به همین دلیل در بیشتر سنتها ومراسم از آداب اصلی می باشد وو به گاه چهارشنبه سوری بر آتش می ریزند تا چشم بد را از خود دور سازند .

تخم مرغ شکنی از بازیهای مخصوص چهارشنبه سوری است که ویژه کردستان و نواحی کرد نشین است .

شال اندازی درمناطق غربی و شمال غربی ایران معمول است .

یکی دیگر از مهمترین رسوم جهارشنبه سوری بخت گشایی است. دختران دم بخت آداب گوناگونی را انجام می دهند که مهمترین آن فال گوش است و فال کوزه که همراه با ترانه هاست .

آجیل این شب که در بین اقوام مختلف بصورت آجیل بی نمک است و هر منطقه در ایران آنچه را از محصولات خشکبار بیشتر دارد آماده می سازد.

آش چهارشنبه سوری : در شب و روز چهارشنبه سوری د ربیشتر مناطق ایران آش می پزند . این غذا مجموعه ای از همه دانه ها ، سبزیها و مواد غذایی را با خود دارد بدان امید که در سال آیند ه برکت بر روزیشان باشد .

در لاریجان در شب چهارشنبه سوری آش می پزند که 7نوع بنشن ،7 جور سبزی و 7 قسم ترشی در خود دارد و آش 7 ترشی نام دارد.

د ربندر عباس حلوا و کلوچه مخصوص در این شهر می پزند تا روز چهارشنبه سوری به بچه هایی که در طلب آن به در خانه ها می آیند بدهند .

د رضمن در شب چهارشنبه سوری افرادیکه مراد و آرزویی دارند آش می پزندبنام آش ابودردا که دانه ها و مواد اولیه آش را از راه قاشق زنی گرد می آورند .

مشهورترین پیک نوروزی حاجی فیروز است که درشهرها و روستاها راه می افتد و دایره می زند و در شب و روز چهارشنبه سوری ،شعرهای شادی آور می خوانند و مژده رسیدن نوروز را می دهند .

چهارشنبه سوری در ایران باستان ،یاد آور پاکیزگی و محیا شدن برای تحویل سال با افکار و روحیه ای نو بوده است .

تمام سنبلهای این مراسم خود مصداق تعریفی جامع است از هنجارها و ارزشهای یک قوم که ریشه در فرهنگی کهن با اندوخته های آموزنده دارد ، در سالهای اخیر بزرگداشت این سنت و برپایی جشن پاکیزگی و پیشوازی از سال نو تبدیل به جنگی روحی و روانی شده است که به جای ایجاد شور و هیجان درمیان اقشار مردم ،ترس ، اضطراب ، و دلهره و فرار از این جشن باستانی را بوجود آورده است .

هرساله در چهارشنبه سوری ،عده ای به دلیل خود خواهی ها و رفتارهای غیر اخلاقی ،عده ای دیگر را روانه مراکز درمانی و بیمارستانها  می کنند و با بی خردیهای خود به تخریب و حیف و میل بیت المال دامن می زنندو با این رفتارهای ناشایست چهارشنبه سوری را به روزی دهشتناک برای اقشار مردم تبدیل می کنند .

لذا با توجه به این شرایط ،طرحی نو در نظر گرفته ایم تا بتوانیم با یاری خدا وند در بین شهروندان فرهنگ سازی جدیدی از چهار شنبه سوری داشته باشیم .البته نه یک فرهنگ جدید بلکه زنده کردن فرهنگی از قدیم الایام برای چنین روزی ذکر شده است .

مراحل اجرای طرحی نو برای صحیح عمل کردن به مراسم چهارشنبه سوری :

<!--[if !supportLists]-->1-      <!--[endif]-->چاپ و انتشار کتابی دراندازه جیبی با عنوان (آداب چهارشنبه سوری ) جهت شناساندن صحیح آداب و رسوم این روز سنتی ،بیان ریشه ای آن و جا انداختن این مطلب که چهارشنبه سوری مطلعی برای استقبال رفتن سال نو و عید نوروز است نه روزی وحشت انگیز که هر فرد عاقلی به دلیل بی احتیاطی ها و اعمال مخاطره آمیز عده قلیل از رفتن به بیرون از منازل خود امتناع می ورزند.

چهارشنبه سوری به استقبال عید رفتن است ،نه به استقبال خطر رفتن ، پس در این کتاب می توان د رابتدا ریشه های این سنت را بیان کرد وبعد آدابی را که دراین روز و شب انجام می دهند مانند چیدن سفره چهارشنبه سوری که به فراموشی سپرده شده ،قاشق زنی ، فالگوش و خواندن حافظ .......و نکات ریز ادبی در مورد رسوم این شب و بیان این نکته که از آتش پریدن منظور پریدن از مقداری بوته است نه هر آنچه که در دسترس است مثل میز و صندلی اسپری و ابزار خطرناک دیگر و توضیح داده شود که امسال نیروی انتظامی مکانهایی را د رچهار نقطه تهران جهت عرضه بوته و مواد محترقه و فشفشه های ایمن ومنور ها اختصاص داده است و فلسفه آن این است که به فرزندان خود یاد دهیم با اینکار می کنیم زردی ما به آتش و سرخی آتش به روی ما آید و به این ترتیب آرزوی تندستی و شادابی برای خود و خانواده داریم و این عمل سنبلیک یعنی پریدن از بوته آتش چنین محتوایی را در خود دارد .

در آخر کتاب می توانیم بخشی را به این مطلب اختتصاص دهیم که درهر یک از استانهای ایران برای این روز و شب سنتی مراسم خاصی دارند که با تحقیق دراین زمینه می توان نکات مشترک و اختصاصی چهارشنبه سوری را در 30 استان کشور پیدا کرد و اطلاعات را برای آشنایی د راختیار عموم قرارداد .

به طور مثال :در استان آذربایجان شرقی رسم براین است که هر پدر یا برادری وظیفه خود بدانند برای خواهر یا دختر خود د راین شب مجموعه ای آماده کنند که درآن شیرینی آجیل چهارشنبه سوری که شامل مغزهای مختلف باسلوق ، انجیر و ...می شود و یک قواره پارچه پیراهنی با توجه به وضعیت اقتصادی خانواده تکه ای طلا ، تنگ ماهی ،شمع ، آئینه ، شانه ، ناخنگیر ،سبزه یا سبدی گل و ......وجود دارد